သခၤ်ာ ငိုခ်င္း (အပိုင္း-၃)

သခၤ်ာ နွင့္ ယဉ္ေက်းမႈ

ပထမဆံုး နားလည္ထားရမွာက သခၤ်ာဆိုတာ အနုပညာတရပ္ျဖစ္တယ္ ဆိုတာပဲဗ်။ အဲ.. သခၤ်ာ နဲ့ တျခားအနုပညာရပ္ ေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ပန္းခီ်တို့ ဂီတတို့နဲ့ကြာတဲ့ အခ်က္ကေတာ့၊ ကြ်န္ေတာ္တို ့ရဲ့  ယဉ္ေက်းမႈက သခၤ်ာကို အနုပညာတရပ္အျဖစ္ အသိအမွတ္မျပုတာပဲ။ ကဗ်ာဆရာ၊ ပန္းခီ်ဆရာ နဲ ့ ဂီတပညာရွင္ ေတြဟာ စကားလံုးေတြ၊ ပံုရိပ္ေတြ နဲ့ အသံေတြကို အသံုးျပုျပီး  သူတို ့ရဲ့အနုပညာကို ေဖာ္ျပၾကတယ္ဆိုတာ ကိုေတာ့ လူတိုင္းကနားလည္တယ္။ 

တကယ္တန္း ကြ်န္ေတာ္တို ့ လူ ့ အသိုင္းအဝိုင္းက ဖန္တီးတည္ထြင္မႈပါတဲ့ အရာေတြကို လုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ ဗိသုကာသမားေတြ၊ စားေတာ္ကဲေတြ အပါအဝင္ ရုပ္သံဒါရိုက္တာေတြကို အနုပညာရွင္ေတြအျဖစ္ လိုလိုလားလားသတ္မွတ္နိုင္ၾကေသးရင္၊ သခၤ်ာပညာရွင္ေတြေရာ အနုပညာရွင္ေတြအျဖစ္ ဘာလို ့ မသတ္မွတ္နိုင္ရမွာလဲဗ်ာ။

ျပႆနာတစိတ္တပိုင္းကေတာ့ သခၤ်ာပညာရွင္ဘာလုပ္သလဲဆိုတာ ဘယ္သူကမွ ပါးပါးေလးေတာင္ မသိၾကတာပဲ။ သခၤ်ာပညာရွင္ဆိုတာ သိပၸံပညာရပ္နဲ ့ပတ္သက္သူ၊ သိပၸံပညာရွင္ေတြကို သူတို ့ရဲ့ သခၤ်ာပံုေသနည္းေတြသံုးျပီးအကူအညီေပးေနသူ၊ ကိန္းဂဏန္းၾကီးၾကီးမားမား ေတြကို တြက္ဖို ့ခ်က္ဖို ့ ကြန္ျပူတာစနစ္ထဲ ထည့္သြင္းေပးသူအျဖစ္၊  အမ်ားက ေယဘုယ်အားျဖင့္ ထင္ျမင္ယူဆၾကတယ္။ တကယ္ လို ့မ်ား  လူေတြကို “စိတ္ကူးယဉ္ အေတြးသမားေတြ”   နဲ ့   “လက္ေတြ ့က်က် ေတြးေခၚသူေတြ” ဆိုျပီး နွစ္အုပ္စု ခဲြလိုက္ရင္၊ အမ်ားစုက သခၤ်ာပညာရွင္ေတြကို  ဒုတိယအုပ္စုထဲထဲ့ၾကမယ္ဆိုတာ ေမးေနစရာေတာင္ လိုမယ္မထင္ပါဘူးဗ်ာ။

တကယ္တန္းက ေလာကၾကီးမွာ၊ သခၤ်ာပညာေလာက္ စိတ္ကူးယဉ္ဆန္တာ၊ ကဗ်ာဆန္တာ၊ အေျပာင္းအလဲကိုလိုလားတာ၊ အၾကီးအက်ယ္ေျပာင္းလဲေစနိုင္တာ၊ ထူးထူးဆန္းဆန္းစိတ္ကူးမိေစတာမို်း ဘယ္အရာမွ မရိွဘူး။ သခၤ်ာဟာ စၾကၤာဝဠာေဗဒတို ့၊ ရူပေဗဒတို ့လို နက္နက္နဲနဲ စိတ္ကူးေတြးေခၚရတဲ့ အလုပ္မို်းျဖစ္သလို၊ ကဗ်ာ ပန္းခီ် ဂီတ စတဲ့ ရုပ္ဝတၳုအေပၚအမ်ားၾကီးမီွခိုေနရတဲ့ အနုပညာေတြထက္ကို သခၤ်ာက ေတြးရတာပိုျပီး လြတ္လပ္မႈရိွ တယ္။ ဥပမာ တြင္းနက္(Black Hole) ဆိုတာကို နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ေတြ ရွာမေတြ ့ခင္ အခိ်န္ကတည္းက သခၤ်ာပညာရွင္ေတြ ကမွန္းဆေတြးေခၚခဲ့ၾကျပီးျပီ။ တကယ္ေတာ့ သခၤ်ာဆိုတာ အနုပညာအစစ္ဆံုးနဲ ့ နားလည္မႈအလဲြခံရဆံုးအရာတစ္ခုပါပဲဗ်ာ။

ဒါေၾကာင့္ သခၤ်ာဆိုတာ ဘာ၊ သခၤ်ာပညာရွင္က ဘာေတြလုပ္တယ္ ဆိုတာကို တတ္နိုင္သေလာက္ ၾကိုးစားျပီး ရွင္းျပပါရေစ။ ဒီေနရာမွာ ထင္ရွားတဲ့ အဂၤလိပ္သခၤ်ာပညာရွင္ Godfrey Harold “G. H.” Hardy FRS (7 February 1877 – 1 December 1947) [ပံု] ရဲ့ အေကာင္းဆံုး အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ နဲ ့ စပါရေစ။

“သခၤ်ာပညာရွင္ဆိုတာ ပန္းခီ်ဆရာတို့ ကဗ်ာဆရာတို့ လိုပဲ ‘ပံုစံ’ ေတြကို ဖန္တီးတည္ေဆာက္သူျဖစ္တယ္။  တကယ္ လို့ သခၤ်ာပညာရွင္ ဖန္တီးတည္ေဆာက္တဲ့ ပံုစံဟာ  ကဗ်ာဆရာတို့ ပန္းခီ်ဆရာတို့ တည္ေဆာက္တဲ့ ပံုစံ ထက္ ပိုမို ရွည္ၾကာစြာ တည္တံ့ေနမယ္ဆိုရင္၊  အဲဒီ ပံုစံဟာ ‘စိတ္ကူးစိတ္သန္း’ နဲ့ တည္ေဆာက္ခဲ့ လို့ သာျဖစ္ တယ္”

[A mathematician, like a painter or poet, is a maker of patterns.  If his patterns are more permanent than theirs, it is because they are made with ideas.]

ဒါဆို သခၤ်ာပညာရွင္ဆိုတာ စိတ္ကူးပံုစံ ေတြ တည္ေဆာက္ေနသူေပါ့။ ဘယ္လိုပံုစံေတြလဲ…။ ဘယ္လို စိတ္ကူးစိတ္သန္း မို်းေတြလဲ။ ‘ၾကံ့’ ေတြနဲ ့ပတ္သက္တဲ့ စိတ္ကူးေတြလား…။

မဟုတ္ပါဘူးဗ်ာ..။ အဲဒီဟာက ဇီဝေဗဒပညာရွင္ရဲ့ အလုပ္ပါ။

ဒါဆို ဘာသာစကား တို ့ ယဉ္ေက်းမႈတို ့နဲ ့ ဆိုင္တာေတြလား။

ဒါလည္း မဟုတ္ေသးပါဘူးဗ်ာ။ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြဟာ အမ်ားစုေသာ သခၤ်ာပညာရွင္ေတြ  သိပ္ခံတြင္းမေတြ ့လွတဲ့၊ သိပ္ရႈပ္ေထြးလြန္းျပီး အလွမ္းေဝးတဲ့ အရာေတြပါ။

တကယ္လို ့မ်ား သခၤ်ာပညာရဲ့ အလွပဆံုး စည္းမ်ဉ္းေတြကို တစုတေဝးတည္း လုပ္နိုင္မယ္ဆိုပါစို ့။ ဒါဆိုရင္ အဲဒါဟာ ‘အရိုးရွင္းဆံုးဟာ အလွပဆံုးပါ’ ဆိုတာသာျဖစ္လိမ့္မယ္။ သခၤ်ာပညာရွင္ေတြဟာ ‘ ျဖစ္နိုင္သမွ် အရိုးရွင္းဆံုးေသာအရာေတြ’  အေၾကာင္း ေတြးရတာ နွစ္ျခိုက္မႈရိွၾကတယ္။ အဲဒီ ‘ ျဖစ္နိုင္သမွ် အရိုးရွင္းဆံုးေသာအရာေတြ’  ဟာလည္း တကယ္ေတာ့  ‘စိတ္ကူးယဉ္ပံုရိပ္ေတြ’ ပဲဗ်။

(ဆက္ပါဦးမည္...။)

(ျခိမ့္ထက္)

သခၤ်ာငိုခ်င္း(အပိုင္း-၄)ေမွ်ာ္....

Mathematical Association of America မွ သခ်ၤာႏွင့္ သခ်ၤာပညာသင္ၾကားေရးဆိုင္ရာ သုေတသနပညာရွင္ Paul Lockhart ၏ A Mathematician’s Lament ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ဘာသာျပန္ဆိုသည္။ မူရင္းေလ့လာလိုသူမ်ား 

http://www.maa.org/devlin/LockhartsLament.pdf  တြင္ရႈ။