၁။နောက်ခံသမိုင်း
ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်းက၊ ပင်သစ်ဟာ ဟစ်တလာရဲ့ နာဇီဂျာမဏီလက်အောက် ၁၉၄၀ မှာ ကြရောက်ခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် အနောက်ဥရောပဒေသတစ်ခုလုံးမှာ ဟစ်တလာကို ခုခံတိုက်ဖို့ အင်္ဂလန် တစ်နိုင်ငံပဲ ကျန်တဲ့အချိန်။ အဲဒီ အင်္ဂလန်ရဲ့ ဂျာမဏီကို ပန်တိုက်နိုင်စွမ်း၊ ပန်လည်ခုခံနိုင်စွမ်းအားဟာ ၊ မာက်အတ္တလန်တိတ်သမုဒ္ဒရာကိုဖြတ်ပြီး အင်္ဂလန်နိုင်ငံအတွက် ပို့ဆောင်ပေးနေတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ထာက်ပံ့ရေးသငေ်္ဘာတွေပေါ် လုံးဝ မှီခိုအားထားနေရတဲ့အချိန်။
ဒါကိုသိတဲ့ ဂျာမန်တွေကလည်း အင်္ဂလိပ်တွေ ရိက္ခာ လက်နက် ပတ်ပြီးဒုက္ခရောက် စစ်ရှုံးအောင်၊ အမေရိကန်ထောက်ပံ့ရေး သငေ်္ဘာတွေတွေ့ရင် တိုက်ခိုက် နှစ်မြှုပ်ဖျက်ဆီးဖို့ ယူဘုတ်(U-Boat) လို့ခေါ်တဲ့ ရငုပ်သငေ်္ဘာတွေနဲ့ မာက်အတ္တလန်တိတ်သမုဒ္ဒရာကို ကင်းလှည့်စောင့်ကြပ်နေတယ်။ ဒါကြောင့် မဟာမိတ် အမေရိကန် ထာက်ပံရေးသငေ်္ဘာတွေအနေနဲ့၊ ဂျာမန်ယူဘုတ်တွေရဲ့ရန်ကိုရှောင်ပြီး အင်္ဂလန်ကို ထာက်ပံ့ရေးပစ္စည်းတွေ အရောက်ပို့နိုင်ဖို့ဟာ၊ အနောက်ဥရောပစစ်မျက်နှာအတွက် အသက်သွေးကြောတမျှအရေးကြီးလှတဲ့ အခြေအနေဖြစ်တယ်။
ဒီလို ကြာင်နဲ့ကြွက် ကစားသလိုဖြစ်နေတဲ့ပွဲမှာ အဆုံးအဖြတ်ဖြစ်တဲ့ အရေးကြီးဆုံး မးခွန်းက “ဂျာမန်ရေငုပ်သငေ်္ဘာတွေကပဲ မဟာမိတ် သငေ်္ဘာတွေ တည်ရှိရာနေရာကိုရှာနိုင်မလား” ဒါမှမဟုတ် အပြန်အလှန်အနေနဲ့ “မဟာမိတ်သငေ်္ဘာတွေကပဲ ဂျာမန်ရေငုပ်သငေ်္ဘာတွေ ဘယ်နေရာမှာရှိတယ်ဆိုတာကို ရှာနိုင်မလား” ဆိုတာပဲ။
အာလုံးသိတဲ့အတိုင်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မှာ ဂျာမန်တွေ စစ်ရှုံးခဲ့ကြတယ်။ ဘာလို့ရှုံးခဲ့သလဲဆိုတဲ့ အချက်တွေထဲက၊ အဓိကအကြောင်းတစ်ခုကတော့ ဂျာမန်ရေတပ်ကသုံးတဲ့ လျို့ဝှက်ဆက်သွယ်ရေးစကားဝှက် သငေ်္ကတ စနစ် “အနစ်ဂမာ”(Enigma) ကို ပိုလန်နိုင်ငံရဲ့ စကားဝှက်သငေ်္ကတ ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း (Polish Cipher Bureau) က ဖာ်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၃၉ ခုနှစ် ဂျာမန်က ပိုလန်ကို ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်မှုမပြုခင် သီတင်းပတ်အနည်းငယ်အလိုမှာ၊ ဗိတိသျှတို့လက်ထဲ ထည့်နိုင်ခဲ့လို့ပဲဖြစ်တယ်။
စစ်ပွဲကာလတလျောက်လုံးမှာ မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့တွေဟာ ဂျာမန်ရေငုပ်သငေ်္ဘာတွေအချင်းချင်း ဆက်သွယ်ကြတဲ့ စကားဝှက်သငေ်္ကတတွေကို ကြားဖြတ်ရယူနားထောင်နိုင်ခဲ့ပြီး ယူဘုတ်တွေရဲ့ တည်နေရာကို သိရှိခဲ့ကြတယ်။ ဗိတိသျှအစိုးရက အဲဒီ ဂျာမန်တွေရဲ့ အနစ်ဂမာကုဒ်တွေကို ဘယ်လို ဖါ်ထုတ် နိုင် ခဲ့နိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတာ နဲ့ပတ်သက်ပြီး၊ ၁၉၉၆ ခုနှစ်တိုင်အောင် ဘာမှထုတ်ဖေါ်မပြောခဲ့ဘူး။ အမေရိကန်က နာက်ဆုံးဖေါ်ထုတ်လိုက်တော့မှသာ အဲဒီလို မဟာမိတ်တပ်တွေ စစ်အောင်နိုင်ရေးအတွက်၊ တန်ဘိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေရယူရာမှာ အဓိကပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သူ၊ ဂျာမန်တွေရဲ့ စကားဝှက် သငေ်္ကတ သတင်းစကားတွေကို ဖာ်ထုတ် ဘာသာပြန် ပးခဲ့သူတစ်ရောက်ကြောင့်ဆိုတာ ကမ္ဘာက သိလာခဲ့ရတယ်။ သူ့နာမည်ကတော့ အလန် မက်သီဆန် တားရင်း (Alan Mathison Turing ) ပါ။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်မှာ ၊ သူဟာ ဘလက်ချ်လီ ပါခ် (Bletchley Park) မှာရှိတဲ့ ဗိတိသျှ လျို့ဝှက် ကုဒ်သငေ်္ကတ ဖါ်ထုတ်ရေးဌာနမှာ အဓိက ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ဂျာမန်တို့ရဲ့ အနစ်ဂမာကုဒ် တွကို အမြန်ဆုံးနဲ့ အထိရောက်ဆုံး ဖည် (Decode / Decript / Decipher) နိုင်မယ့် နည်းစနစ်တွေကို တွက်ချက် ရှာဖွေ ဖာ်ထုတ်ပေးခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ မဟာမိတ်တွေ ဟစ်တလာကို စစ် အာင်နိုင်ခဲ့တာဟာ သူ့ရဲ့ကျေးဇူးပေါ့။
၂။ အစောပိုင်းကာလများ
ဗြိတိသျှလူမျိုး သင်္ချာပညာရှင်၊ ယုတ္တိဗေဒပညာရှင်၊ လျှို့ဝှက်ကုဒ်သငေ်္ကတ ပညာရှင် နဲ့ ကွန်ပြူတာသိပ္ပံပညာရပ် အသိဉာဏ်တုပညာရပ်တို့ ရဲ့ ရှ့ဆောင်လမ်းပြ၊ စွန့်ဦးတည်ထွင်သူတစ်ရောက်ဖြစ်တဲ့ တားရင်းကို ၁၉၁၂ ခုနှစ် ဂျွန်လ ၂၃ ရက်နေ့မှာ အင်္ဂလန်နိုင်ငံ လန်ဒန်မြို့ Mida Vale အရပ်မှာ မွးဖွားခဲ့ပါတယ်။ အသက် ၆နှစ်အရွယ်မှာ စိန့်မိုက်ကယ်ကျောင်း(St. Michael’s)၊ အသက် ၁၃နှစ်အရွယ် ၁၉၂၆ မှာ ရှားဘွန်းကျောင်း(Sherborne School) တို့မှာ ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး သင်္ချာနဲ့ သိပ္ပံ ပညာရပ်တွေမှာ အလွန်ထူးချွန်သူတစ်ဦးပေါ့။ ၁၉၂၈ခု သူ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ်မှာတင်ပဲ အိုင်းစတိုင်းရဲ့ နှိုင်းရသီအိုရီ ဆိုင်ရာတွေ့ရှိချက်တွေကို ကာင်းကောင်းနားလည်သဘောပေါက်နိုင်ခဲ့တဲ့အပြင်၊ ပဌါန်းစာအုပ်တွေထဲက နူတန်ရဲ့ ရွ့လျားမှုဆိုင်ရာသဘောတရားတွေကိုပါ မးခွန်းထုတ်ခဲ့သူတစ်ဦးပေါ့။
ဘွဲ့ကြိုတန်းကို ကင်းကောလိပ်(King’s College) ၊ နာက်တော့ ၁၉၃၁ ကနေ ၁၉၃၄ ထိ Cambridge တက္ကသိုလ်မှာ ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး၊ အဲဒီကနေ သင်္ချာဂုဏ်ထူးတန်း ပထမဆင့် နဲ့ ဘွဲ့ရခဲ့တယ်။ သူ့ရဲ့ဘွဲ့စာတမ်းမှာ ဗဟိုကန့်သတ်အမှန်သီအိုရီ Central Limit Theorem ကို သက်သေပြခဲ့တဲ့အတွက် ၁၉၃၅ ခုနှစ် သူ့အသက် ၂၂နှစ်အရွယ်မှာပဲ သူဟာ “ကင်း ကာလိပ်” ရဲ့ ပညာရှင်အဖွဲ့ဝင် Fellow အဖြစ် ရွးချယ်ခြင်းခံရတယ်။
သူဟာ ဆုံးဖြတ်ချက်ဆိုင်ရာပြဿနာ Decision Problem တွနဲ့ပတ်သက်ပြီး တခြားပညာရှင်တွေ ချဉ်းကပ်ပုံနဲ့မတူတဲ့၊ ပို ပီးပုံစံတကျရှိတဲ့ စိတ်ကူးစက် Turing Machines ကို ဖါ်ထုတ်တင်ပြ ခဲ့တယ်။ အဲဒီ တာရင်းစက် ဟာ ဒီနေ့ခေတ်အခါရဲ့ တွက်ချက်မှုဆိုင်ရာသီအိုရီ Theory of Computation ပညာရပ်ကို လ့လာရေးရဲ့ ဗဟိုချက်ပဲပေါ့။
သူဟာ ၁၉၃၆ စက်တင်ဘာကနေ ၁၉၃၈ ဂျူလိုင်အထိ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံ နယူးဂျာဆီပြည်နယ် မှာရှိတဲ့ Princeton တက္ကသိုလ်ရဲ့ အဆင့်မြင့်လေ့လာရေးသိပ္ပံ Institute For Advanced Study မှာ၊ ပရောဖက်ဆာ Alonzo Church (Lambda calculus ကိုတည်ထွင်ခဲ့သူ အမေရိကန် သင်္ချာနှင့်ယုတ္တိဗေဒပညာရှင်) လက်အောက်မှာ လ့လာခဲ့ပါတယ်။ တားရင်းဟာ သူ့ရဲ့ သင်္ချာစစ် pure mathematics နဲ့ လျှို့ဝှက်ကုဒ် သငေ်္ကတပညာရပ် Cryptology လ့လာမှုတွေအပြင်၊ Electrol-mechanicl binary multiplier တည်ဆောက်မှု အဆင့်လေးဆင့်ထဲက သုံးဆင့်ကို တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။ ၁၉၃၈ ဂျွန်လမှာ “Systems of Logic Based on Ordinals” ဆိုတဲ့စာတမ်းနဲ့ ပရင့်စ်တန် Princeton တက္ကသိုလ်က ဒါက်တာဘွဲ့ Phd ရခဲ့ပါတယ်။ ပီးနောက် သူဟာ ၁၉၃၈ စက်တင်ဘာမှာ အင်္ဂလန်နိုင်ငံကိုပြန်ရောက်ပြီး၊ အစိုးရရဲ့ လျှို့ဝှက်ကုဒ် နှင့် စကားဝှက် သင်္ကတ ပညာကျောင်း Government Code and Cypher School (GCCS) မှာ အချိန်ပိုင်းစတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။
၃။ ဒုတိတကမ္ဘာစစ်အတွင်း ကြိုးပမ်းအားထုတ်များ
တားရင်းဟာ ဖက်ဆစ်ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံတွေသုံးစွဲတဲ့ အနစ်ဂမာစက်တွေရဲ့ လျှို့ဝှက်ကုဒ်သငေ်္ကတထုတ်ပေးပုံနည်းစနစ် (Cryptanalysis of the Enigma )တွေကို GCCS ရဲ့အကြီးတန်းပညာရှင် ဒီလီနောက်က်စ် Dilly Knox နဲ့ တွဲဖက်ပြီး အထူးပြုလေ့လာခဲ့တယ်။ ၁၉၃၉ ဂျွန်လ ဝါဆောတွေ့ဆုံမှု မှာ ပိုလန်တွေက အင်္ဂလန်နဲ့ ပင်သစ်ကို အနစ်ဂမာ ကုဒ်တည်ဆောက်ပုံ၊ အဲဒီလျှို့ဝှက်ကုဒ်တွေကို ပန်ဖြည်ပုံ စတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ပးအပ်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီ ပိုလန်တွေ တွ့ရှိထားတဲ့ နည်းစနစ်ဟာ ပီးပြည့်စုံမှု စိတ်ချရမှုမရှိပဲ ဂျာမန်တွေဟာ စကားဝှက်Key ကို အချိန်မရွေး ပာင်းလဲပစ်နိုင်ပြီး အဲဒီလိုသာ ပာင်းခဲ့ရင် အနစ်ဂမာကုဒ်တွေကို ပိုလန်တွေရဲ့နည်းနဲ့ ဖည်လို့ရတော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ တကယ်လည်း ၁၉၄၀ မလမှာ ဂျာမန်တွေဟာ စကားဝှက်သငေ်္ကတတည်ဆောက်တဲ့ Key ကို ပာင်းလဲသုံးစွဲခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် တားရင်းဟာ ပိုပြီး ကျယ်ပြန့်ယေဘုယျကျတဲ့နည်း ဖစ်တဲ့ စကားဝှက်သငေ်္ကတတွေထဲက၊ သိပြီးသားစကားလုံး ဒါမှမဟုတ် သံသယဖြစ်ဖွယ် စကားလုံးကို ဗဟိုပြုချဉ်းကပ်ပြီး ဖည်တဲ့နည်း ကို ဖါ်ထုတ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီနည်းအတွက် bombe လို့ခေါ်တဲ့ စက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။ ဒီ စက်ဟာ စစ်အတွင်း တားရင်း စိတ်ကူးတည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ လျှို့ဝှက်ကုဒ်သရုပ်ခွဲလေ့လာရေးစက် ငါးမျိုးထဲက တစ်ခုပေါ့။
၁၉၄၅-၁၉၄၇ ကာလအတွင်းမှာ တားရင်းဟာ အမျိုးသားရူပဗေဒဓါတ်ခွဲခန်းမှာ အလိုအလျောက်တွက်ချက်စက် ACE (Automatic Computing Engine) ဆိုတာကို ဒီဇိုင်းပြုခဲ့တယ်။ ဒါ့အပြင် stored-program computer ရဲ့ အသေးစိပ်ဒီဇိုင်း တည်ဆောက်ပုံနဲ့ပတ်သက်တဲ့၊ ပထမဆုံး စာတမ်းတစ်စောင်ကို ၁၉၄၆ ဖဖဝါရီ ၁၉ မှာ တင်ပြခဲ့တယ်။ ၁၉၄၈ မှာ မန်ချက်စတာတက္ကသိုလ်ရဲ့ သင်္ချာဌာနမှာ တားရင်းကို လက်ထောက်ပါမောက္ခအဖြစ်ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၄၉ မှာပဲ အဲဒီတက္ကသိုလ်ရဲ့ တွက်ချက်မှုဆိုင်ရာဓါတ်ခွဲခန်း လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူးရာထူးကို တိုးမြှင့်ခန့်အပ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာ အစောဆုံး stored-program computer တွထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Manchester Mark 1 အတွက် ဆာ့ဖ်ဝဲရေးသား ပးခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီကာလတွေမှာပဲ တားရင်းဟာ အသိဉာဏ်တုဆိုင်ရာပြဿနာတွေကို ဖါ်ထုတ်ခဲ့ပြီး၊ tering test လို့ခေါ်တဲ့ အသိဉာဏ်တုဆိုင်ရာလက်တွေ့စမ်းသပ်ချက်တစ်ရပ်ကို တင်ပြခဲ့တယ်။ အဲဒီ tering test ဆိုတာ တကယ်တော့ “စက်ပစ္စည်းတစ်ခုကို အသိဉာဏ်ရှိတယ်လို့ ပာနိုင်ဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ အခြေခံ စံ” တွကို သတ်မှတ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားချက်တရပ်ပါပဲ။ သူ့ရဲ့ turing test ဟာ ဝိသေသလက္ခဏာ အလွန်ထူးခြားထင်ရှားပြီး၊ စတင်တင်ပြခဲ့တဲ့အချိန်ကနေပြီး နာက်ထပ် ရာစုနှစ်ဝက်နီးပါး ကြာပြီးနောက်ပိုင်းကာလတွေအထိ၊ ပညာရှင်တွေ အခြေအတင်ဆွေးနွေးကြရလောက်အောင်ကိုပဲ Artificial Intelligence လ့လာရေးနယ်ပယ်ပေါ် လေ့လာရေးနယ်ပယ်ပေါ် ဩဇာသက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် တားရင်းဟာ
သူ့ရဲ့ ကောလိပ်ကျောင်းနေဖက် D.G Champernowe နဲ့တွဲဖက်ပြီး၊ အဲဒီတုန်းက ပေါ်တောင်မပေါ်သေးတဲ့
ကွန်ပြူတာအတွက် စစ်တုရင် ကစားတဲ့ ကွန်ပြူတာပရိုဂရမ်ကို ၁၉၄၈ မှာ ရေးသားခဲ့တယ်။ ပြီးတော့လည်း
ဒီနေ့ခေတ် မက်ထရစ်ညီမျှခြင်း Matrix Equation တွေ ဖြေရှင်းရာမှာသုံးတဲ့ L U
Decomposition Method ကိုပါတီထွင်ခဲ့တယ်။ ၁၉၅၂ ကနေ ၁၉၅၄ ထိ သင်္ချာဇီဝဗေဒ
mathematical biology ပညာရပ်နဲ့ သူ့ရဲ့ကိုင်းခွဲဖြစ်တဲ့ ပုံသဏ္ဌာန်၏အစ ပညာရပ်
morphogenesis ပိုင်းဆိုင်ရာတွေကို ပါအထူးပြုလေ့လာခဲ့တယ်။
၄။ ရှေးရိုးစွဲလူ့အသိုင်းကြားက ဘဝနိဂုံး
၁၉၅၂ ဇန်နဝါရီမှာ တားရင်းဟာ အာနိုးမူရေး
Arnold Murray ဆိုတဲ့ ၁၉နှစ်အရွယ် ကောင်လေးတစ်ရောက်နဲ့စတင်ပတ်သက်ခဲ့တယ်။ တစ်နေ့တော့
မူရေးဟာ ကြံရာပါတစ်ရောက်ကို လက်ထောက်ချပြီး တားရင်းအိမ်ကို ဖောက်ထွင်းခိုးယူတဲ့အခါ
တားရင်းက ရဲကိုတိုင်လိုက်တယ်။ ရဲကစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေလုပ်တော့
မူရေးနဲ့ တားရင်းဟာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပတ်သက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့အချက် ပေါ်ပေါက်လာတယ်။ အဲဒီအချိန်က
လိင်တူပေါင်းဖက်မှုဟာ အင်္ဂလန်မှာ ရာဇဝတ်မှုလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့အချိန်ဖြစ်လေတော့၊ ၁၈၈၅ခုနှစ်
ရာဇဝတ်မှုပြင်ဆင်ချက်ဥပဒေ အခန်း ၁၁ အရ တားရင်းကို အပြစ်ရှိကြောင်းဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ စီရင်ချက်ချတဲ့အခါ
ထောင်ဒဏ် သို့မဟုတ် ဟိုမုန်းကုထုံး နဲ့ ကုသခံဖို့ ရွေးချယ်ခွင့်ပေးရာမှာ တားရင်းဟာ
ထောင်ဒဏ်ကို ရှောင်ရှားချင်တဲ့အတွက်၊ ခန္ဓာကိုယ်ထဲဆေးထိုးသွင်းပြီး ဓါတုဗေဒနည်းနဲ့ သင်းကွပ်ခံဖို့ကိုပဲရွေးချယ်ခဲ့ရတယ်။
အဲဒီဆေးထိုးခံရတဲ့ ကုထုံးဟာ တစ်နှစ်ကြာခဲ့ပြီး၊ လူမဆန်တဲ့ အဲဒီကုထုံးရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကို
တားရင်းဟာ အရှက်တကွဲ နဲ့ အလူးအလဲခံစားခဲ့ရတယ်။ အဲဒီအမှုကြောင့်ပဲတားရင်းဟာ အစိုးရရဲ့
လျှို့ဝှက်ကုဒ်လေ့လာရေးဌာနကနေ အထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရတယ်။ အဲဒီကာလကလည်း လူတွေဟာ ဆိုဗီယက် နှစ်ဖက်ချွန်သူလျှိုတွေရဲ့လိင်တူပေါင်းဖက်မှု
သတင်းတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး သံသယကြီးမားနေတဲ့ အချိန်ဖြစ်လေတော့ ၊ တားရင်း အပါအဝင် သူနဲ့လုပ်ဖေါ်ကိုင်ဖက်တွေအားလုံးကို သူ့ရဲ့ စစ်အတွင်းကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး၊
ထုတ်ဖေါ်ပြောဆို ဆွေးနွေးခွင့်အားလုံးကို လျှို့ဝှက်ချက်အက်ဥပဒေအရ ပိတ်ပင်ခြင်းခံခဲ့ရတယ်။
ဒီလိုနဲ့ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဂျွန်လ ၈- ရက်၊ သူ့အသက်
၄၂ နှစ် မပြည့်ခင် သီတင်း ၂ ပတ်ကျော်အလိုမှာ တားရင်းသေဆုံးနေတာကို သူ့ရဲ့ သန့်ရှင်းရေးအလုပ်သမားက
တွေ့ရှိခဲ့တယ်။ သူ့ရဲ့ဘေး အိပ်ရာပေါ်မှာ တစ်ဝက်တစ်ပျက်စားလက်စ ပန်းသီးတစ်လုံး။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေအရ
တော့ တားရင်းဟာ ဆိုင်ယန်နိုက်အဆိပ်သင့်လို့ ကွယ်လွန်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး၊ ဒါဟာ သူ့ကိုသူ သေကြောင်းကြံမှုလို့
ဆိုပါတယ်။ သူရဲ့မိခင်ကတော့ ဒါဟာ သေကြောင်းကြံမှုမဟုတ်ဘူး၊ သူ့အခန်းကို သူက စမ်းသပ်ခန်းအဖြစ်လုပ်ထားတဲ့အတွက်၊ အခန်းထဲမှာ
အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ အမြောက်အများရှိနေပြီး၊ ဆိုင်ရာနိုက်အဆိပ် မတော်တဆ သင့်ပြီး ကွယ်လွန်ခဲ့တာလို့ဆိုပါတယ်။တကယ့်အဖြစ်မှန်ကိုတော့
သူကိုယ်တိုင်ကလွဲပြီး ဘယ်သူသိနိုင်မှာလဲ။ တားရင်းကို
ဂျွန်- ၁၂ ရက်မှာ၊ သူ့ဖခင်လိုပဲ အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ အနောက် ဆာရီးSurrey အရပ်မှာရှိတဲ့
Woking မြို့မှာ မီးသင်္ဂြိုဟ်ပြီး အရိုးပြာတွေကို ကြဲခဲ့ပါတယ်။
၅။ ဂုဏ်ပြုမှုများ
အမေရိကန်နိုင်ငံ နြူးရော့ခ် (New
York) မြို့ကြီးမှာ မှာရှိတဲ့ ၊ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း ပါမောက္ခတွေ ကွန်ပြူတာသိပ္ပံ ပညာရှင်တွေနဲ့ ၁၉၄၇ မှာစတင် ဖွဲ့စည်း
ခဲ့တဲ့ ACM (Association for Computing Machinery) ဆိုတဲ့ အဖွဲ့ကြီးက ၁၉၆၆ ကစပြီး တားရင်းကိုဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့
၊ တားရင်းဆု (Turing Award) ဆိုတာကို ၊ ကွန်ပြူတာလောကအတွက် နည်းပညာပိုင်း သီအိုရီပိုင်းတွေမှာ
ထူးထူးခြားခြား ပြောင်ပြောင်မြောက်မြောက် စွမ်းဆောင်ပါဝင်သူတွေကို စတင်ပေးအပ်ချီးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီဆုဟာ ကွန်ပြူတာသိပ္ပံလောကမှာတော့
တကယ့်အမြင့်မားဆုံးဆုဖြစ်ပြီး နိုဘယ်ဆု(Nebel Prize) နဲ့ တတန်းတည်းထားနိုင်လောက်အောင်
အရေးပါတဲ့ဆုဖြစ်ပါတယ်။
၁၉၉၉ ခုနှစ်မှာTime Magzine ကြီးက
တားရင်းကို ၂၀ရာစုရဲ့ အလွှမ်းမိုးနိုင်ဆုံး ပုဂ္ဂိုလ် ၁၀၀ စာရင်းမှာ ထည့်သွင်းခဲ့တယ်။
၂၀၀၀ခုနှစ် မတ်လ ၁၃ ရက်နေ့မှာ၊ စိန့်ဗင်းဆင့် နှင့် ဂွမ်နဒီးစ် (Saint Vincent
and Grenadines) ဆိုတဲ့ ကျွန်းငံနိုင်ငံလေးက ၂၀ ရာစုမှာ လူသားတို့ရဲ့ အကြီးမားဆုံးစွမ်း
ဆောင်နိုင်မှုတွေ နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဂုဏ်ပြုတံဆိပ်ခေါင်းတွေထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီထဲက တစ်ခုကတော့
သုည နဲ့ တစ် နောက်ခံတွေနဲ့ တာရင်းရဲ့ပုံ ပဲပေါ့။ အဲဒီ တံဆိပ်ခေါင်းမှာ “1937: Alan
Turing’s Theory of Digital Computing” ဆိုတဲ့စာ ရိုက်နှိပ်ထားတယ်။
တားရင်း ဟာ ၊ ဘီဘီစီ အသံလွှင့်ဌာနကြီးရဲ့
၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ အချက်အလက် ရှာဖွေဖေါ်ထုတ် စိစစ်တင်ဆက်မှု ဆိုင်ရာအစီအစဉ် တစ်ခုဖြစ်တဲ့ “Dangerous
Knowledge”ဆိုတဲ့ အစီအစဉ် မှာ ထည့်သွင်း လေ့လာခြင်းခံရတဲ့ အတော်ဆုံး သင်္ချာပညာရှင်လေးရောက်ထဲက တစ်ရောက်။
ဒါ့အပြင် သူဟာ ပရင့်စ်တန်တက္ကသိုလ်ရဲ့ အထင်ရှားဆုံးပညာရှင်များစာရင်းမှာ ၊
Princeton University ကို စတင် တည်ထောင်သူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ စတုတ္ထမြောက် အမေရိကန်သမ္မတကြီး
James Madison ပြီးရင် ဒုတိယ နေရာလိုက်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးပေါ့။
၂၀၀၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၀ နေ့မှာ အဲဒီတုန်းက
အင်္ဂလန်ဝန်ကြီးချုပ် ဂေါ်ဒွင်ဘရောင်း Gordon Brown က ၊ တားရင်းအပေါ်မှာ တုန်လှုပ်စရာကောင်းလောက်အောင်
ဆိုးဆိုးဝါးဝါး မလျော်မကန်ပြုမူခဲ့တာတွေ နဲ့ပတ်သက်ပြီး အစိုးရရဲ့ကိုယ်စား အများပြည်သူကို
တရားဝင်တောင်းပန် ခဲ့ပါတယ်။
အခုအခါမှာ ကမ္ဘာ့ထင်ရှားတဲ့တက္ကသိုလ်ကြီးတွေ
နဲ့ ပန်းခြံတွေ တော်တော်များများမှာ တားရင်းရဲ့ ရုပ်ထုတွေကို အမှတ်တရ ဂုဏ်ပြုထုလုပ်ထားကြတယ်။
အဲဒီထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ အင်္ဂလန်နိုင်ငံ မန်ချက်စတာအရပ်၊ ဆက်ခ်ဗီးလ်ပန်းခြံ
Sackville Park တာရင်းအမှတ်တရ ကြေး ရုပ်ထု
ရဲ့အောက်ခြေမှာ ဟောဒီလိုမော်ကွန်းကမ္ဗည်း ရေးထိုးထားတယ်။
အလန် မက်သီဆန် တားရင်း
၁၉၁၂ - ၁၉၅၄
ကွန်ပြူတာသိပ္ပံပညာရပ်၏ဖခင်ကြီး
သင်္ချာပညာရှင်၊ ယုတ္တိဗေဒပညာရှင်
စစ်အတွင်း ကုဒ်စကားဝှက် ဖေါ်ထုတ်သူ
တစ်ဖက်သတ် မတရား ကြိုတင်သတ်မှတ်ဆုံးဖြတ်ခြင်း
ခံရသော သားကောင်
(infotherapy-2012)
