Vicarious Liability သူတပါးအတွက် တာဝန်ရှိခြင်း

 Vicarious Liability သူတပါးအတွက် တာဝန်ရှိခြင်း

=====================

အလုပ်သမားအတွက် အလုပ်ရှင်၏တာဝန်ရှိမှု

============

Century Insurance v NI Road Transport Board [1942] AC 509 (HL) ဆိုတဲ့ ကေ့စ်မှာ

(လောင်စာ)ဆီတွေကို တနေရာက တနေရာကို သယ်ပို့ပေးဖို့၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကုမ္ပဏီနဲ့ လောင်စာဆီကုမ္ပဏီ စာချုပ်တယ်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကုမ္ပဏီက သူ့ကားတွေအတွက် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုဆိုင်ရာအာမခံ ထားထားတယ်။ အာမခံကုမ္ပဏီက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကုမ္ပဏီကကားတွေပျက်စီးရင်၊ အဲ့ဒီကားတွေကြောင့် ဖြစ်တဲ့အခြားပျက်စီးမှုတွေအတွက် အလျော်ပေးရမယ်ပေါ့။

သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကုမ္ပဏီက ဒရိုင်ဘာတရောက်ဟာ ဆီဘောက်ဆာကနေ ဆီသိုလှောင်ကန်ထဲကို ဆီထဲ့နေတုန်း အဲ့ဒီယာဉ်မောင်းက စီးကရက်ကို မီးညှိပီး မီးခြစ်ဆံကို မြေပေါ်ပစ်ချလိုက်တယ်။ ဆီကား မီးလောင်ပေါက်ကွဲတယ်။ အနီးအနားက ကား နဲ့ အဆောက်အအုံတချို့ပါပျက်စီးတယ်။

အဲဒီကားနဲ့ အဆောက်အအုံပျက်စီးမှုတွေအတွက် အာမခံကုမ္ပဏီက လျော်ကြေး £1,001 16s. 7d., ပေးတယ်။ (သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကုမ္ပဏီကားတွေကြောင့် ဖြစ်တဲ့အခြားပျက်စီးမှုတွေအတွက်လည်း အလျော်ပေးရမယ်ဆိုတဲ့ against liability to third parties ဆိုတဲ့ အချက်ကြောင့်)။

ဒါပေမယ့် အာမခံကုမ္ပဏီက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကုမ္ပဏီရဲ့ တခြားတောင်းဆိုမှုတွေကို ငြင်းပယ်တယ်။ ရုံးအဆင့်ဆင့် အယူခံအဆင့်ဆင့် မှာ နှစ်ဖက် ကွဲလွဲနေတဲ့အချက်က

၁. "ယာဉ်မောင်းရဲ့ အလုပ်ရှင်ကဘယ်သူလဲ" (သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကုမ္ပဏီလား) (လောင်စာဆီကုမ္ပဏီလား)

၂. ယာဉ်မောင်းစီးကရက်သောက်တဲ့ကိစ္စဟာ၊ အလုပ်ရှင်ကို "သူတပါးအတွက်တာဝန်ရှိမှု" ကို ဖြစ်စေမဲ့၊ အလုပ်ရဲ့ဘောင်အတွင်းမှာကျရောက်လား ဆိုတာပဲဖြစ်တယ်။

နောက်ဆုံး အယူခံတရားရုံး House of Lords က ဆုံးဖြတ်တာက၊

၁. ယာဉ်မောင်းရဲ့ အလုပ်ရှင် (သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကုမ္ပဏီ) မှာ တာဝန်ရှိတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့(Control Test မူသဘောတရားအရ) ယာဉ်မောင်းရဲ့ အပြုအမူ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ချက်ကို တိုက်ရိုက် ထိန်းချုပ်သူဟာ ယာဉ်မောင်းရဲ့ အလုပ်ရှင်သာဖြစ်တယ်။

၂. အဲ့ဒီ ယာဉ်မောင်းရဲ့ လုပ်ရပ်ဟာ၊ အလုပ်လုပ်နေစဉ်အတွင်းဆောင်ရွက်မှုဖြစ်တယ်။ သူ့ရဲ့အလုပ်က ဆီ သယ်ဖို့ဖြစ်တယ်။ သူဟာ ဆီကို သယ်ယူ/လွှဲပြောင်း နေတာဖြစ်တယ်။ သူ့ဟာသူ ဘယ်လောက်ပဲ မိုက်မဲတဲ့ပေါ့ဆစွာ လုပ်လုပ် သူဟာ သူလုပ်ရမယ့် အလုပ်ကို လုပ်နေတာသာဖြစ်တယ်။ သူ့ရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်ဟာ အလုပ်ရဲ့ဘောင်အတွင်းမှာကျရောက်တယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် သူ့ရဲ့ အလုပ်ရှင်မှာ (အခုလို မီးလောင် ပေါက်ကွဲ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးမှု အရပ်ရပ်အတွက်) တာဝန်ရှိတယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

အနှစ်ချုပ်ကတော့၊ "Authorised acts in an unauthorised manner" "ခွင့်ပြုထားတဲ့အလုပ်ကို ခွင့်ပြုမထားတဲ့ပုံစံနဲ့ လုပ်ဆောင်ခြင်း" ဖြစ်စေကာမူ အလုပ်ရဲ့ဘောင်အတွင်းမှာကျရောက်တယ်၊ အလုပ်ရှင်မှာ တာဝန်ရှိတယ်၊ ဆိုတဲ့ မူသဘောတရားဖြစ်တယ်။

*********************

အဲ့ဒါနဲ့ မဖြစ်မနေ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာရမဲ့ နောက်သဘောတရားကတော့ "acts beyond the scope of employment" "လုပ်ရမဲ့ အလုပ်တာဝန်ရဲ့ ဘောင်အပြင်ဖက် ရောက်နေတဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်" သဘောတရားဖြစ်တယ်။

Beard v London Omnibus Co [1900] 2 QB 530 (CA)

ဆိုတဲ့ ကေ့စ်မှာ

ဘတ်စ်ကား လက်မှတ်ရောင်း (စပယ်ယာ)က၊ ဘတ်စ်ကားဂိတ်မှာ သူတို့ရဲ့ ကားက နောက်ထွက်မဲ့ ကားရဲ့ လမ်းကြောင်းကို ပိတ်နေတဲ့အတွက်၊ ဒရိုင်ဘာကလည်း အနားမှာ မရှိလို့၊ စပယ်ယာက(သဘောရိုးနဲ့၊ ကောင်းသောရည်ရွယ်ချက်နဲ့၊ အရေးတကြီးလိုအပ်နေလို့) ကားကို ရွှေ့ပေးဖို့ တက်မောင်းတဲ့အခါမှာ၊ အနားမှာရှိတဲ့ စက်ပြင်ဆရာတရောက်ကို ကားနဲ့ ထိခိုက်မိတယ်။

အဲ့ဒီကိစ္စဟာ အလုပ်ချိန်အတွင်းမှာ ဖြစ်သော်လည်း၊ လက်မှတ်ရောင်းဟာ သူလုပ်ရမဲ့ အလုပ် (လက်မှတ်ရောင်းခြင်း) ကို ကျော်လွန်ဆောင်ရွက်ပြီး ကားကို တက်မောင်းတာဖြစ်လို့၊ အလုပ်ရှင်မှာ (စက်ပြင်ဆရာရဲ့ ထိခိုက်နစ်နာမှုအတွက်) တာဝန်မရှိဘူးလို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

********************

နောက်ဆက်တွဲ သိထားရမဲ့အချက်တွေကတော့

၁. အမြဲတန်း အလုပ်ရှင်တစ်ရောက်တည်းပဲ တာဝန်ရှိတာတော့မဟုတ်ဘူး။ ပေါ့ဆသူ အလုပ်သမား (တွေ)မှာလည်း "တွဲလျက် တာဝန်ရှိမှု Joint Liability/ Several liability" ရှိတယ်။ အဲ့ဒီအခါမျိုးမှာ၊ အလုပ်ရှင်က (တရားလိုကို ပေးလိုက်ရတဲ့) လျော်ကြေး အားလုံးဖြစ်စေ တစိတ်တပိုင်းဖြစ်စေ၊ အဲ့ဒီ ပေါ့ဆတဲ့ အလုပ်သမားဆီက၊ တရားစွဲဆို တောင်းခံ နိုင်တယ်။

၂. Jones v Manchester Corporation [1952] 2 QB 852 (CA) ကေ့စ်အရ

"Common Law System မှာ၊ အလုပ်ရှင်အနေနဲ့ ၀န်ထမ်းရဲ့ ပြုမူဆောင်ရွက်မှုအပေါ်မှာ အပြစ်တင်လို့မရဘူးဆိုရင်၊ အပြစ်တင်စရာအကြောင်းမရှိဘူးဆိုရင်တော့၊ အလုပ်ရှင်က အလုပ်သမားထံက လျော်ကြေးငွေကို မတောင်းဆိုနိုင်ဘူး။"

၃. Lister v Romford Ice & Cold Storage Co Ltd [1957] AC 555 (HL) ကေ့စ်အရ

အလုပ်သမားဖက်က၊ ထိုက်သင့်တဲ့ ဂရုပြုမှုနဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု စိုက်ထုတ်လုပ်ဆောင်ရမဲ့ တာဝန်ပျက်ကွက်မှု ရှိရင်၊ အလုပ်ရှင်က အလုပ်သမားရဲ့ အဲ့ဒီလို "ထိုက်သင့်တဲ့ ဂရုပြုမှုနဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု စိုက်ထုတ်လုပ်ဆောင်ရမဲ့ တာဝန်ရှိမှုကို" ဖောက်ဖျက်မှုအတွက်၊ သူ (အလုပ်ရှင်)က၊ တရားလိုကို ပေးလိုက်ရတဲ့ လျော်ကြေးအားလုံးကို၊ အလုပ်သမားဆီက (တရားစွဲဆိုပြီး) ပြန်တောင်းနိုင်တယ်။