အရိုး နှင့် အရွက် (သို့မဟုတ်) ပြဌာန်းဥပဒေ နှင့် စီရင်ထုံး

၁။ "နိုင်ငံခြားစီရင်ထုံးများကို ပယ်လိုခြင်း" (The Paradox of Contextual Isolation)

အချို့သောသူတို့၏ "အခြားနိုင်ငံမှ စီရင်ထုံးများကို ကိုးကားလျှင် မြန်မာပီသမည် မဟုတ်" ဟူသော ယူဆချက်သည် ယုတ္တိဗေဒအရသော်လည်းကောင်း၊ ဥပဒေပညာအရသော်လည်းကောင်း ကြီးမားသော ရှေ့နောက်မညီမှု (Fundamental Paradox) ဖြစ်နေပါသည်။ အကြောင်းမှာ ၎င်းယူဆချက်သည်…

• ဥပဒေ၏ ဇာစ်မြစ်ကို မျက်ကွယ်ပြုခြင်း (Ignoring the Genetic Code of the Law): မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျင့်သုံးနေသော ရာဇသတ်ကြီး၊ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး၊ တရားမကျင့်ထုံး၊ သီးခြားသက်သာခွင့်အက်ဥပဒေ၊ ကာလစည်းကမ်းသတ်အက်ဥပဒေ၊ သက်သေခံအက်ဥပဒေ အစရှိသည်တို့သည် "Common Law" စနစ်ကို အခြေခံထားသည်။  ရာဇသတ်ကြီး၏ ပဲ့ကိုင်ရှင် Lord Macaulay, သက်သေခံဥပဒေ၏ ပန်းပုဆရာ Sir James Fitzjames Stephen နှင့် အခြားအခြားသော နိုင်ငံတကာပညာရှင်များ ရေးဆွဲခဲ့သော ဤဥပဒေများသည် အင်္ဂလိပ် ဥပဒေရေးရာ အနှစ်သာရများ (Legal Concepts) ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဥပဒေ စာသား (Text) သည် နိုင်ငံခြားဘာသာစကား (အင်္ဂလိပ်စာ) ဖြစ်နေပြီး၊ ထိုစာသားကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသော နိုင်ငံတကာစံနှုန်း (Interpretation) ကို ငြင်းပယ်ရန်ကျိုးစားခြင်းသည် "စက်ပစ္စည်းကို ယူသုံးပြီး ယင်းစက်ပစ္စည်း၏ လည်ပတ်ပုံလက်စွဲစာအုပ် (Manual) ကို လွှင့်ပစ်လိုက်ခြင်း" နှင့် တူပါသည်။ ဥပဒေ၏ မူရင်းဆိုလိုရင်း (Legislative Intent) ကို သိရှိရန် ထိုခေတ်ကာလက အလားတူဥပဒေပြဌာန်းထားသော နိုင်ငံများ (အထူးသဖြင့် အိန္ဒိယနှင့် အင်္ဂလန်) ၏ စီရင်ထုံးများကို လေ့လာခြင်းသည် "မြန်မာမပီသခြင်း" မဟုတ်ဘဲ "ဥပဒေ၏ အနှစ်သာရကို ရှာဖွေခြင်း" သာ ဖြစ်သည်။
• ဥပဒေရေးရာ အထီးကျန်ဆန်မှု (Legal Isolationism): ကမ္ဘာ့ဥပဒေပညာရပ်သည် အပြန်အလှန် ချိတ်ဆက်နေသည်။ မြန်မာ့အခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီအောင် ကျင့်သုံးရမည်ဆိုသည်မှာ မှန်သော်လည်း၊ ဥပဒေ၏ အခြေခံသဘောတရားများ (ဥပမာ - ရာဇဝတ်မှုတွင် သံသယအကျိုးကို တရားခံအား ပေးခြင်း၊ တရားမမှုတွင် သာလွန်သော သက်သေထင်ရှားပြခြင်း) သည် လူမျိုးမရွေး၊ နိုင်ငံမရွေး တူညီသော တရားမျှတမှု စံနှုန်းများဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြားစီရင်ထုံးများကို ပယ်ခြင်းသည် ပြည်တွင်းစီရင်ရေးကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများမှ ကင်းကွာစေပြီး "ရေတွင်းထဲမှ ဖား" ကဲ့သို့သော ကျဉ်းမြောင်းသည့် အမြင်ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။

---

၂။ "ဆင်ခြင်တုံဉာဏ်ဖြင့် နှစ်သက်ရာ စီရင်ထုံးကို ရွေးချယ်စေခြင်း"

"တရားဝန်ကြီးရုံး နှစ်ရုံးမှ စီရင်ထုံး ကွဲလွဲလျှင် မှား/မှန် ပြောခွင့်မရှိဘဲ ကြိုက်ရာကို ရွေးလိုက်နာရန်" ဟူသော လမ်းညွှန်ချက်သည် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး (Rule of Law) ၏ အသက်သွေးကြောဖြစ်သော "ဥပဒေရေးရာ တိကျခိုင်မာမှု" (Legal Certainty) ကို ဖြိုဖျက်ရာ ရောက်ပါသည်။

• တရားစီရင်ရေး မတည်ငြိမ်မှု (Judicial Anarchy): တရားရုံးတစ်ရုံးက စီရင်ထုံး (က) ကို ကြိုက်၍ လိုက်နာပြီး၊ အခြားတရားရုံးတစ်ရုံးက စီရင်ထုံး (ခ) ကို ကြိုက်၍ လိုက်နာပါက၊ ပြည်သူများအတွက် ဥပဒေသည် တစ်ပြေးညီ ဖြစ်တော့မည် မဟုတ်ပါ။ မှုခင်းဖြစ်ရပ်ချင်း တူညီသော်လည်း ပုဂ္ဂလိက အကြိုက် (Subjective Preference) ပေါ်မူတည်၍ အဖြေကွဲပြားသွားခြင်းသည် "ဥပဒေရှေ့မှောက်တွင် ညီမျှခြင်း" (Equality before the Law) မူကို ချိုးဖောက်ရာ ရောက်ပါသည်။
• Stare Decisis မူကို သွေဖည်ခြင်း: တရားစီရင်ရေးစနစ်တွင် စီရင်ထုံးကွဲလွဲမှုရှိပါက အောက်ရုံးများက "ကြိုက်ရာရွေး" ရန်မဟုတ်ဘဲ၊ စုံညီခုံရုံး (Full Bench) သို့ တင်ပြ၍ အပြီးသတ် အဆုံးအဖြတ် ရယူရမည့် ကိစ္စဖြစ်သည်။ အောက်ရုံးများနှင့် လျှောက်လှဲသူများအား လွတ်လပ်ခွင့် ပေးလိုက်ခြင်းသည် ပြဿနာကို ဖြေရှင်းခြင်း မဟုတ်ဘဲ၊ ဥပဒေကို ပိုမို ရှုပ်ထွေးသွားစေမည့် လုပ်ရပ်ဖြစ်သည်။

---

၃။ မူရင်းပြဌာန်းဥပဒေထက် စီရင်ထုံးများကို လိုက်နာခြင်း၏ ဆိုးကျိုးများနှင့် အားနည်းချက်များ

မူရင်းပြဌာန်းဥပဒေ (Statutory Law) သည်  ဥပဒေပြုအဖွဲ့အစည်းက ပြဌာန်းသော ဥပဒေဖြစ်ပြီး၊ စီရင်ထုံး (Case Law) သည် တရားသူကြီးများ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် ဖြစ်သည်။ စီရင်ထုံးကို အလွန်အကျွံ အလေးထားခြင်းတွင် အောက်ပါ အန္တရာယ်များ ရှိနေပါသည်။

(က) တရားစီရင်ရေးမှ ဥပဒေပြုအာဏာကို ကျော်လွန်ရယူခြင်း (Judicial Legislation)

စီရင်ထုံးသည် ဥပဒေကို ရှင်းလင်းရန်သာ ဖြစ်သင့်သည်။ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံ စီရင်ထုံးများသည် မူရင်းဥပဒေတွင် မပါရှိသော အချက်များကို ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် မူရင်းဥပဒေ၏ အာနိသင်ကို ကျဉ်းမြောင်းစေခြင်းများ ပြုလုပ်လာကြသည်။ ဤသည်မှာ  အပြည်ပြည်တွင် လေးစားလိုက်နာကြသော အခြေခံမူဖြစ်သည့် အာဏာခွဲဝေကျင့်သုံးခြင်း (Separation of Powers) ကို ထိခိုက်စေပါသည်။

(ခ) ဥပဒေကို ရှုပ်ထွေးစေခြင်းနှင့် လက်လှမ်းမမီနိုင်ခြင်း (Complexity and Inaccessibility)

• ရှုပ်ထွေးမှု: မူရင်းဥပဒေပုဒ်မတစ်ခုသည် စာတစ်ကြောင်းသာ ရှိသော်လည်း၊ ထိုပုဒ်မအတွက် စီရင်ထုံးပေါင်း ရာချီ ရှိနေနိုင်သည်။ ပြည်သူတစ်ဦးအနေဖြင့် ဥပဒေကို သိလိုလျှင် စာအုပ်တစ်အုပ်ဖတ်ရုံနှင့် မရတော့ဘဲ၊ နှစ်ပေါင်းများစွာက စီရင်ထုံးများကိုပါ လိုက်ရှာဖတ်နေရခြင်းသည် ဥပဒေကို ရှုပ်ထွေးစေသည်။
• မရေရာမှု: စီရင်ထုံးများသည် အမှုတစ်ခုနှင့် တစ်ခု အကြောင်းခြင်းရာ (Facts) မတူညီမှုအပေါ် မူတည်၍ ပြောင်းလဲတတ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပြဌာန်းဥပဒေကဲ့သို့ တိကျခိုင်မာမှု (Rigidity) မရှိဘဲ၊ ရှေ့နေများ၏ စကားနိုင်လုပွဲ (Legal Gymnastics) ဖြစ်သွားရန် လမ်းစဖွင့်ပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်စေသည်။

(ဂ) ဥပဒေ၏ မူလရည်ရွယ်ချက် ပျောက်ဆုံးခြင်း (Dilution of Legislative Intent)

ကာလကြာရှည်လာသည်နှင့်အမျှ စီရင်ထုံးတစ်ခုကို အခြေခံပြီး နောက်ထပ် စီရင်ထုံးတစ်ခု ထပ်ထွက်လာကာ၊ မူရင်းပြဌာန်းဥပဒေ၏ စာသားနှင့် တဖြည်းဖြည်း ဝေးကွာသွားတတ်သည်။ ဥပမာ - သက်သေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၇ (တရားခံထံကရရှိသည့်သတင်းများအနက် မည်မျှကိုသက်သေခံတင်ပြနိုင်ခြင်း။) ကဲ့သို့သော ကိစ္စရပ်များတွင် စီရင်ထုံးများက ကန့်သတ်ချက်များစွာ ထပ်ဖြည့်လိုက်သောအခါ မူရင်းဥပဒေ၏ ထိရောက်မှု ကျဆင်းသွားတတ်သည်။

 

နိဂုံး

"နိုင်ငံခြားအယူအဆ ပယ်ရေး" နှင့် "စီရင်ထုံး  အားကိုးရေး" တို့သည် ဥပဒေပညာအရ ကျိုးကြောင်းမဆီလျော်သောတဖက်သတ်အမြင် နှင့် ဥပဒေပြုအာဏာအပေါ် ကျော်လွန်စွက်ဖက်ခြင်း သာ ဖြစ်သည်။

Lord Macaulay နှင့် Sir James Fitzjames Stephen တို့ ရေးဆွဲခဲ့သော ဥပဒေများသည် ခိုင်မာသော ယုတ္တိဗေဒ (Logic) ပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ထိုဥပဒေများကို ကျင့်သုံးနေသမျှ ကာလပတ်လုံး၊ ယင်းတို့၏ မူရင်း ဥပဒေရေးရာ အရင်းအမြစ်များကို လေးစားလိုက်နာပြီး၊ စီရင်ထုံးများက၊ မူရင်းဥပဒေအား လွှမ်းမိုးခွင့်မပေးဘဲ ဥပဒေရှင်းလင်းချက် အဖြစ်သာ သတိထား အသုံးပြုသင့်ပါသည်။